Зошто ги славиме Светите Кирил и Методиј?

Големите македонски и сесловенски просветители Светите браќа Кирил и Методиј се основоположници на словенската писменост и литература и се заслужни за културниот развој на сите словенски народи. Иако имаат и посебни празници на денот на нивното упокојување, тие имаат и заеднички празник на 24/11 мај. Поради нивните заслуги за христијанството Светета црква ги прогласила за рамни на апостолите.

Во денешниот контекст, 24 мај се слави како ден на спомен на светите браќа Кирил и Методиј, а нивниот празник е основоположен во 1863 година, по повод 1000-годишнината од првото осветување на словенскиот јазик. Ова е ден кој се одбележува како ден на почит, благодарност и почитување на нивната улога во развојот на словенската култура. Но, не е секогаш било така.

Во текот на историјата, празнувањето на светите браќа имало различни форми, а првичните празници биле организирани на деновите на нивното упокојување, односно 14 февруари за Кирил и 6 април за Методиј. Сепак, заради строгите велигденски пости, Црквата го пренела празнувањето на 24 мај. Овој датум е избран поради поголемата погодност за организирање на празнувања и литургии, како и заради обврските што тие ги имале за време на своите мисионерски патувања.

Родени во Солун во 9-ти век, од семејство на високи византиски службеници, двата браќа се обележани како значајни фигури во христијанството, а нивните почетоци се обележани со нивната образованост и мисионерски дух. Методиј, постариот брат, одбрал воена служба во својата младост, а подоцна се повлекол во монаштво. Кирил, пак, бил образован во Магнаурската школа во Цариград, каде што се истакнал како филозоф и теолог. Иако разликата во нивниот пат беше значајна, нивната заедничка цел беше обединување на народите преку христијанството и, особено, преку создавање на писменост која ќе биде разбирлива за сите словенски народи.

Кога кнезот Ростислав од Моравија побарал помош од Византија за организирање на црквата и проповедање на словенски јазик, Кирил и Методиј беа избрани за мисионери кои ќе ја изведат оваа амбициозна задача. Кирил составил нова азбука, позната како глаголица, која ќе го направи Божјото слово разбирливо за словенските народи. Важноста на овој чин беше голема, бидејќи, за прв пат, словенскиот народ доби пишан текст на свој јазик, што беше исклучително значајно за нивното духовно и културно образување.

Мисијата на Моравија не била лесна, бидејќи, покрај големата поддршка од местното население, тие се соочиле со жесток отпор од германските свештеници кои ги обвинуваа за иновации во црковниот живот, сметајќи дека само три јазици (еврејски, грчки и латински) се прифатливи за проповедање на Божјото слово. На ова, Кирил одговорил со силни аргументи за правото на секој народ да ја слуша Божјата реч на својот мајчин јазик, што во историјата на христијанската црква било револуционерно.

Откако Кирил и Методиј отишле во Рим, каде што биле почестени со големо внимание и признание, папата дозволил да се изведува богослужба на словенски јазик во неколку цркви. Овој чин бил огромна победа за словенските народи, бидејќи им овозможил да се молат и да ја практикуваат својата вера на свој јазик, без да бидат зависни од странските јазици на црквата.

Но, нивната работа не завршила со ова. Поради незадоволството на германските свештеници, Методиј се соочил со прогонства и затвор, а по неговата смрт, учениците на браќата Кирил и Методиј продолжиле со нивното дело во Охрид, на што се должи формирањето на Охридската архиепископија која ќе биде еден од најзначајните центри на словенската духовност.

На крајот, заслугите на светите браќа Кирил и Методиј за словенската писменост и култура се безвременски, а нивниот празник на 24 мај се одбележува како ден кога се слават не само нивните достигнувања, туку и важноста на културната и духовната врска меѓу сите словенски народи. Историјата на нивниот живот и дело е сведоштво за посветеноста на верата, народот и писменоста, и за безвременската вредност на нивниот труд.

Биографии на Кирил и Методиј

Константин и Методиј се браќа родени и пораснати во Солун. Потекнуваат од угледно солунско семејство. Нивни родители биле Лав и Марија.

Методиј е роден во 826 год. Се школувал во специјални училишта за стекнување на воени вештини и за извршување на високи државни функции. Поради стекнатото знаење и способностите кои ги поседувал, Методиј на 20 годишна возраст, од визнтискиот двор добил чин Војвода. Тој како војвода во 845 година бил испратен да биде управник на Словенското кнежевство во Македонија, кое се простирало во Струмичко – брегалничкиот регион. Задача на Методиј била да ја осигура поддршката на месното население во борбата против бугарските напади на таа територија.

Константин, познат под монашкото име Кирил, бил роден во 827 год. Се школувал во солунските училишта во кои оделе само децата од поимотните семејства. Како најдобар ученик, рано се школувал на Цариградскиот универзитет (Магнаурската школа). Таму изучувал повеќе науки и повеќе јазици. По завршувањето на студиите Константин станал професор по филозофија во универзитетот во кој и самиот учел претходно. Како вреден и образован стекнал голема доверба на византискиот двор.

Глаголица, Обла(горе) и аголна(долу)

Башчанска плоча, глаголичен запис, од крајот на XI век, остров Крк, Хрватска

Споменик на Св.Кирил и Методиј во Охрид

Црквата Св. Климент во Рим во која се наоѓа гробот на Св. Кирил